Taal- en stijlfouten

 

Inleiding

Als je een werkstuk bij mij inlevert, dan moet dat uiteraard in foutloos Nederlands. Hieronder zie je een aantal veel voorkomende fouten die je dient te vermijden in je tekst. Controleer je werk op al deze punten.
Investeer ook in een goede schrijfwijzer en raadpleeg deze veelvuldig.

▲

Taalfouten

spelling van werkwoordsvormen
Wat is de laatste letter van de werkwoordstam?
klinker: ik zwaai+Ø hij zwaai+T hij zwaai+DE hij heeft ge+zwaai+D
stemhebbende medeklinker: ik woon+Ø hij woon+T hij woon+DE hij heeft ge+woon+D
stemloze medeklinker: ik mis+Ø hij mis+T hij mis+TE hij heeft ge+mis+T
letter D: ik meld+Ø hij meld+T hij meld+DE hij heeft ge+melD+Ø
ik word+Ø hij word+T (hij werd) hij is ge+word+en
letter T: ik haat+Ø hij haaT+Ø hij haat+TE hij heeft ge+haaT+Ø
ik pest+Ø hij pesT+Ø hij pest+TE hij heeft ge+pesT+Ø
Zoek en onthoud de overeenkomsten en verschillen in dit schema.
Let goed op bij woordvormen die soms juist zijn in een andere context, maar toch fout zijn in de huidige context:
het onderscheidt onderscheid (zelfst.nw.), hij onderscheid onderscheidt (persoonsvorm).
de verdachte bekend bekent, hij heeft bekent bekend, het is bekent bekend, de cijfers zijn bekent bekend.
de koning bepaald bepaalt, hij heeft bepaalt bepaald, het is bepaalt bepaald, de grenzen zijn bepaalt bepaald.
iets gebeurd gebeurt, het is gebeurt gebeurd.
hij verkeerd verkeert, hij heeft verkeert verkeerd, het is verkeert verkeerd.
hij verrichte verricht+te zijn werk (persoonsvorm), het verrichtte verricht+Ø+e werk (bijvoeglijk voltooid deelwoord).

NB1: Stemloze medeklinkers zijn die van 't kofschip, d.w.z. P, T, K, F, S, G=CH. Alle andere medeklinkers zijn stemhebbend.
NB2: De werkwoordstam is het "hele werkwoord" minus de uitgang en, ook indien die stam soms anders gespeld wordt.
De stam van werkwoorden als durven, lozen eindigt dus in een stemhebbende medeklinker (V, Z), ook al wordt die soms gespeld als F resp. S. We spellen daarom hij durf+DE en hij loos+DE (tegenover hij maf+TE en hij was+TE).
hele hoge bomen
Als je heel gebruikt als bijwoord, bij het bijvoeglijk naamwoord hoge, gebruik dan de onverbogen vorm heel (vgl. waanzinnig hoge bomen). Als je het gebruikt als bijvoeglijk naamwoord, bij het zelfstandig naamwoord bomen, gebruik dan de verbogen vorm hele (vgl. hele en halve waarheden).
Er is dus een verschil tussen vers schoongemaakte haring en verse schoongemaakte haring.
het boek wat ik gelezen heb
Gebruik het onderschikkend voegwoord die, dat om terug te verwijzen naar bepaalde antecedenten (vrede, boek). Gebruik het onderschikkend voegwoord wie, wat bij onbepaalde of afwezige antecedenten (vgl. niets wat ik gelezen heb, of Ø wat ik nooit begrepen heb).
een aantal sprekers hebben
Het werkwoord moet het getal nemen van het enkelvoudige onderwerp aantal, dus gebruik hier het werkwoord in het enkelvoud.
de data is geanalyseerd
Het werkwoord moet het getal nemen van het meervoudige onderwerp data (meervoud van datum, gegeven), dus gebruik hier het werkwoord in het meervoud.
de boodschap communiceren
Voor mij is communiceren een intransitief (niet-overgankelijk) werkwoord, waar dus geen lijdend voorwerp bij hoort. Je kunt wel een boodschap overbrengen en (met elkaar) communiceren, maar je kunt niet een boodschap communiceren.
perceptueel
Het juiste adjectief (bijvoeglijk naamwoord) van perceptie is, heel eenvoudig, perceptief, net als bv. collectie—collectief, passie—passief. Laat je niet in de war brengen door het Engels (perception—perceptual), noch door andere afleidingen (visie—visueel, procent—procentueel).
verkeerd spatiegebruik
In het Nederlands moeten samenstellingen zonder spaties, en dus aan elkaar geschreven worden, ook als de Engelse equivalente samenstellingen wel een of meer spaties bevatten: taalverwerving, autisme-spectrum, muziekinstrument, soortgelijk. En ook Rijksmuseum behoort zonder spatie geschreven te worden. Meer over spatiegebruik. Bij twijfel, raadpleeg een woordenboek!
▲

Stijlfouten

nietszeggende woorden
Eén goed gekozen woord verdient de voorkeur boven een omschrijving met minder 'sprekende' woorden.
De president zorgde dat het voorstel niet uitgevoerd kon worden.
De president blokkeerde het voorstel.
wijdlopigheid
Schrijf bondig. Vermijd woorden en constructies met weinig inhoud.
Het is zo dat Tobias roeit.
Het is een feit dat Tobias roeit.
Zulke zinnen kan je meestal herschrijven naar de kernzin Tobias roeit, zonder verlies van betekenis.
meer optimale oplossing, meest optimaal
Het woord optimaal is een overtreffende trap; het Latijnse optimus "best" is de overtreffende trap van bonus "goed". In het Nederlands heeft optimaal als kernbetekenis "hoogst, gunstigst". Niets kan dus nog beter zijn dan optimaal. De uitdrukking meest optimaal is een pleonasme.
non sequitur
Deze Latijnse frase betekent ongeveer "het volgt niet".
Deze fout ontstaat als een bewering niet logisch volgt uit de voorafgaande beweringen. Dat gebeurt vaak omdat je denkstappen overslaat die voor jou vanzelfsprekend zijn, maar voor de lezer niet.
Voorbeeld: Van Alkmaar naar Utrecht is 65 km, en van Utrecht naar Eindhoven is 75 km, dus van Alkmaar naar Eindhoven is 140 km. De conclusie in deze redenering is toevallig juist, maar volgt niet logisch uit de voorafgaande beweringen. Er ontbreekt nog een essentiële stap in de redenering: Alkmaar, Utrecht en Eindhoven liggen op een vrijwel rechte lijn. In een wetenschappelijk betoog moet je die tussenliggende stappen meestal expliciteren.
Ter illustratie een onjuiste redenering: Van Alkmaar naar Den Haag is 70 km, en van Den Haag naar Utrecht is 55 km, dus van Alkmaar naar Utrecht is 125 km. Deze conclusie is onjuist.
in het Nederlands
Vermijd onnodig Engels in een Nederlandse tekst. Bijna altijd is er een goede vertaling mogelijk: punt (item), onderwerp (issue), afspraak, overeenkomst (deal), artikel (paper), toets (test), oproep (call), enz.enz. Overweeg zulke Nederlandse alternatieven, bv. uit deze woordenlijst onnodig Engels.
geen SMS-taal
Een academisch werkstuk is geen SMS-bericht. Gebruik de juiste conventies voor het genre.
Woorden moet je uitgespeld schrijven (eens even wachten), en niet fonetisch of als rebus ("is ff w88").
▲

Getallen en cijfers

Gemiddelden en/of percentages worden vaak weergegeven met te veel (decimale) cijfers. Gebruik alleen het aantal cijfers dat correspondeert met de nauwkeurigheid van je gegevens. Lees hiervoor mijn uitleg over significante cijfers. Korte samenvatting: het gemiddelde oordeel van 50 beoordelaars is 2.7 (niet 2.714); 21 van de 57 respondenten is 21/57 respondenten (niet 36%); 1234 van de 3179 antwoorden is 38.8% van de antwoorden (niet 38.82%).
▲

Opmaak

Vermeld op de eerste pagina altijd de volgende informatie:
  • titel,
  • naam en studentnummer en UU-mail-adres,
  • datum,
  • je opleiding,
  • het soort werkstuk (paper voor cursus, BA eindwerkstuk, MA thesis, enz).
Houd ook rekening met de volgende minimale eisen aan de opmaak (lay-out) van je tekst:
  • standaard papierformaat: stel je document in op A4 (210×297 mm);
  • ruime kantlijnen (margins): minstens 2.5 cm (1 inch) rondom;
  • voldoende regelafstand: minstens 1.5 regel;
  • standaard lettertype (is beter leesbaar);
  • voldoende groot lettertype: liefst 12 pt;
  • genummerde pagina's.
▲

Bronvermeldingen

Wat je beweert in een academisch werkstuk is ten dele gebaseerd op het werk van eerdere onderzoekers. Daarop voortbouwend lever jij een eigen intellectuele bijdrage. Voor de argumentatie van jouw bijdrage is het van groot belang om de gebruikte bronnen correct te vermelden. Er zijn verschillende voorschriften in omloop over hoe je moet verwijzen naar die gebruikte bronnen (boeken, artikelen in tijdschriften en kranten, webpagina's, enz.). Houd je strikt aan één voorschrift, zoals vereist door je docent. In de bibliotheek of op internet kan je de precieze regels vinden. De meest gebruikte voorschriften (stijlen) zijn:
  • MLA (geesteswetenschappen, literatuur)
  • APA (gamma-wetenschappen, waaronder psychologie, ook taalwetenschap)
  • IEEE (beta-wetenschappen, ook informatiekunde, informatica, enz. )
  • Chicago Manual of Style (populair in Noord-Amerika)
Deze stijlvoorschriften betreffen niet alleen je bronvermelding (bibliografie), maar ook tekststructuur, opmaak, citaten, enz.
▲

in English

These web resources may be helpful when writing an academic text in English:
▲

Verder lezen en grazen

▲